Posts

Showing posts from May, 2020

कोरोनापछिको शहरी गरिबी

राजकपुर देखि जोया अख्तरसम्म लकडाउनका समयमा घर बस्दा यसपटक केही नयाँ पुराना हिन्दी सिनेमा हेरियो । सन् १९५५ मा बनेका पुराना देखि २०२० मा रिलिज भएको इरफान खानको पछिल्लो सिनेमा अंग्रेजी मेडियमसम्म । १९५५ मा बनेको राजकपुरको सिनेमा श्री ४२० गाउँबाट बम्बै पुगेर संघर्ष गरिरहेको युवाका रुपमा राजकपुरका दिनहरुको वरपर घुमेको छ । सिनेमाको गित मेरा जुता है जापानी ... फिर भि दिल है हिन्दुस्तानी निकै लोकप्रिय थियो । कथामा बम्बैमा आफ्नो घर नभएका, अरुका घरमा डेरा लिएर या वेघर भएर सडक छेउ बसोवास गर्दै संघर्ष गरिरहेका अनेक मानिसहरु छन । उनीहरुलाई घर दिने सपना देखाएर करोडौं कमाउने धन्दामा रहेका ठगहरुको खेल छ । तर झुपडपट्टीका विस्तारित चित्र छैनन । अर्थात बम्वैमा गरिबी त छ तर सुकुम्वासीहरुका ठुला सिमान्त वस्तीहरु बसिसकेका छैनन । स्लमडग मिलियनियर २००८ मा बनेको र एकेडेमी अवार्ड जितेको सिनेमा दोहोर्याएर हेरियो । यहाँसम्म आईपुग्दा अर्थात श्री ४२० बनेको ५५ बर्ष पछि बम्बैको जुहु या धरावी जस्ता झुपडपट्टीहरु बनेका छन जहाँ अत्यन्त साँघुरो इलाकामा लाखौं मानिसहरु बसोवास गर्छन जो भारतका कुनाकुनाबाट यहाँ जीविका...

रक्षात्मक स्थितीमा धकेलिएको भारत

लिम्पियाधुरा–लिपुलेक–कालापानी क्षेत्रमा लामो समय देखि भारतीय नियन्त्रणमा रहेको भूभागलाई समेटेर नक्सा जारी गर्ने नेपाल सरकारको निर्णयले भारतलाई रक्षात्मक स्थितीमा धकेलिदिएको छ ।  ब्रिटिश भारतले नै यस्तो प्रयास गरेको भएपनि उक्त क्षेत्रलाई अधिनस्थ बनाउने काम सन् १९६२ को भारत चिन युद्धको समय पछि भएको हो ।  त्यस भूभागको मुद्धालाई राष्ट्रिय बहसमा ल्याउने काम नेकपा एमालेका तत्कालिन नेता प्रेमसिंह धामीले गरेका थिए । त्यसलाई नेपालले पर्याप्त रुपमा कुटनीतिक पहलबाट फर्काउन नसकेको र महाकाली सन्धी मार्फत त्यसमाथिको भारतीय दावीले नेपाली पक्षबाट अप्रत्यक्ष मान्यता लिएको जस्तो देखिएकोले उसले गत नोभेम्वरमा त्यस क्षेत्रलाई समेटेर आफ्नो नक्सा जारी गर्यो । प्रष्ट छ कम्तीमा १९९० पछि नेपालले त्यस क्षेत्रमा भारतीय स्वामित्व अस्विकार गरेको कुरा बारम्वार उठाइरहेको थियो । तर भारतले मिच्दै मिच्दै नेपाललाई थकाउने नीति लियो । यसपाली नेपाल सरकारले उक्त क्षेत्र समेटिएको नक्सा जारी गरेर भारतीय दावीमाथि चुनौती खडा गरेको छ ।  यो केवल नेपाल सरकारको या केही नेताको मात्र दावी होइन, नेपालका सबै ...

स्थानीय सरकार र समाजवाद

(लकडाउनका समयमा पोखराका केही बुद्धिजिवीहरुले धेरै विषयमा भर्चुअल वैठक र बहसहरु आयोजना गरेका थिए । ती मध्ये केहीमा म पनि सामेल भएको थिएँ । गेहेन्द्रेश्वर कोइराला, कृष्ण अधिकारी, कपिल अधिकारी, कृष्ण केसी, भरत पहारी, हरी त्रिपाठी, राधाकृष्ण लामिछाने, आरसी लामिछाने, विश्वकल्याण पराजुली, लेखनाथ भट्टराइ, गिरीधारी दाहाल, त्रिभुवन पौडेल, सन्तोष अधिकारी, सरोज कोइराला समेतले यसमा विचार आदान प्रदान गर्नुभएको थियो । त्यहि क्रममा मलाई बहुसंख्यक स्थानीय तहमा सरकार बनाएको नेकपाका प्रतिनिधिहरुले कस्तो प्रयास गरे भने समाजवादको आधार बनाउन सक्लान भन्ने विषयमा आफ्नो विचार प्रस्तुत गर्न दिइएको थियो । बहसमा सहभागिहरु या नेकपासंग आवद्ध थिए या त्यसका मतदाता । त्यसैले बहसमा नेकपाका घोषणपत्रहरु आधारमा समाजवादको परिकल्पनाको विषयलाई केन्द्रमा राखिएको छ । सहभागिहरुका विचार रेकर्डमा उपलब्ध हुन बाँकी रहेकोले यहाँ समावेश गरिएको छैन । आएपछि थपिने नै छ । अहिलेलाई एकप्रकारको बुद्धिविलास मान्न सकिने यो विषयमा मैले पेश गरेको विचार यहाँ पेश गरिएको छ ।) स्थानीय सरकारले समाजवादका आधार तयार गर्न सक्छन ? परिकल्पना...

Outlook with : Shuvashankar Kandel, was taken before Corona outbreak

Image

बा

बर्षा लाग्यो को आउन पाउँच र ? भान्सा भयो हजुर दालको तिहुन सिन्की अचार...।  कसैले बालाई भान्सा भयो बा ? भनेर सोध्यो भने यो गीत गाईदिनुुहुन्छ । गीत अरुपनि गाउनु हुन्छ । केहि म बुझ्छु केही बुझ्दिन । केही गुनगुनाउनु हुन्छ केहि बुझ्ने गरि नै गाउनुहुन्छ ।  पानी पर्यो बलेसी चुहेन, दाइलाई अंश बहिनिलाई पुगेन...। यो गीत पनि नीयमित नै गाइनेमा पर्छ ।  विहान कहिले दुइ बजे कहिले एक बजे नै उठ्नुहुन्छ । पहिले बाथरुम गएर नुहाउनुहुन्छ अर्थात हात मुख धुनुहुन्छ । कोठाको बत्ति साँझ बालेपछि भोली विहान उज्यालो नहोउञ्जेल निभाउन हुँदैन । डराउनुहुन्छ । यस्तो डराउने समस्या पुरानै हो । नुहाएपछि कहिले मसंग सोध्नुहुन्छ “हैन ह्यैं बस्नी हो कि जानी हो ? भोली विहान कतिबजे जानीओ ?” हैन बा ह्यैं बस्नी हो कतै जानी होइन । यो घर कसको हो ? कहाँ आइयो कहाँ आइयो ? हैन घरजान कति दिन लाउच ? म त आएको बाटो पनि विर्सें । मलाई लै दिनोस है । कताकताबाट आइयो, अब तपाईहरुकै भर परें म त । बा यो घर तपाईकै हो नी । छोरा बुहारीको घर तपाइको आफ्नै भएन त ? कैं जानी होइन । गएर सुत्नोस अहिले । त्यसो भए त ढुक...

नामधारी बिद्यार्थी

राष्ट्रिय समाचार बिहानको सेवा १५ फेव्रुअरी, १९९०, फागुन ४, २०४६ बिहिवार, (छपाइमा ४ माघ लेखिएको) राससको समाचार (पेज नम्बर ४०)  सुप्रभात ३६– नामधारी  बिद्यार्थी  पोखरा, ४ फागुन । स्थानीय पृथ्वी नारायण बहुमुखि क्याम्पसमा भएको धरपकडको सम्बन्धमा स्थानीय प्रशासनले त्यहाँ बर्षौंै देखि उच्छृङ्खल तत्वले पढन चाहने बिध्यार्थीहरुलाई भाँड्ने र उनीहरुलाई अराष्ट्रिय काममा प्रयोग गरी उनीहरुको जीवन माथि नै खेलवाड गर्र्द आएको कुरा जनाएको छ । बिद्यार्थी र शिक्षकहरु एक अर्काका पुरकका रुपमा काम गर्ने गरेको सो क्याम्पस हालसालै अराष्ट्रिय र असम्बैधानिक गतिविधिको किल्लाको रुपमा रहेको उल्लेख गर्दै क्याम्पस स्वतन्त्र बिद्यार्थी युनियनको सभापति झलकप्रसाद सुबेदी, निजका मतियार रबिन्द्र अधिकारी र निजका डफ्फाले तथाकथित आन्दोलनका लागि पैसा समेत पाएको कुरा भनिएको छ । विगत २०४४ सालदेखि अखिल पाँचौ भनिने अवैध संगठनको केन्द्रीय सदस्य र २०४५ सालदेखि पृथ्वी नारायण क्याम्पस स्वतन्त्र युनियनका सभापति रहेका झलकप्रसाद सुबेदी र निजका मतियार सो संगठनको प्रारम्भिक समिति र जिल्ला समितिका अध्यक्ष ...